کولر ماشین یکی از اصلی‌ترین بخش‌های راحتی خودرو است که در روزهای گرم تابستان و حتی شرایط آب و هوایی مرطوب و شرجی نقش کلیدی ایفا می‌کند. بدون وجود سیستم سرمایش کارآمد، سفرهای طولانی و حتی رانندگی‌های کوتاه در هوای گرم می‌تواند بسیار ناخوشایند شود. خرابی کولر ماشین ممکن است به دلیل مشکلات مختلفی رخ دهد که هر کدام به نحوی روی کارایی سیستم تأثیر می‌گذارند.
در این مقاله، پارس کولر به بررسی کامل عیب‌یابی کولر ماشین از صفر تا صد پرداخته و تمامی جزئیات و مشکلات رایج این سیستم را مورد بحث قرار میدهد. همچنین به بررسی عمیق راه‌حل‌ها، تست‌های فنی و تکنیک‌های نگهداری و عیب‌یابی کولر ماشین خواهیم پرداخت تا شما بتوانید کولر ماشین خود را به صورت بهینه تعمیر و نگهداری کنید.
اجزای اصلی سیستم کولر ماشین
پیش از ورود به موضوعات عیب‌یابی کولر ماشین، بهتر است با اجزای اصلی سیستم کولر ماشین آشنا شویم. این آشنایی به ما کمک می‌کند تا درک بهتری از نحوه عملکرد هر بخش و تأثیر آن بر عملکرد کلی سیستم داشته باشیم. اصلی‌ترین قطعات کولر ماشین که عیب‌یابی کولر ماشین از این قسمت‌ها شروع می‌شود در ادامه معرفی می‌شوند
۱. کمپرسور (Compressors)
کمپرسور به عنوان قلب سیستم کولر ماشین شناخته می‌شود. این قطعه با فشرده کردن گاز مبرد (معمولاً فریون)، آن را به سمت کندانسور هدایت می‌کند. عملکرد کمپرسور به قدرت موتور ماشین بستگی دارد و معمولاً توسط یک تسمه به موتور متصل می‌شود. در صورت خرابی یا کاهش عملکرد کمپرسور، کل سیستم کولر تحت تأثیر قرار می‌گیرد و نمی‌تواند هوای خنک تولید کند.
کمپرسور بنز و بی ام و
۲. کندانسور یا رادیات کولر (Condenser)
کندانسور وظیفه جذب گرمای گاز مبرد و تبدیل آن به مایع را دارد. این قطعه معمولاً در قسمت جلوی خودرو و درست در مقابل رادیاتور قرار دارد. گردش هوا از روی کندانسور باعث خنک شدن گاز مبرد شده و آن را از حالت گازی به مایع تبدیل می‌کند. اگر کندانسور دچار مشکل شود، گاز مبرد به درستی خنک نمی‌شود و سیستم کولر ماشین کارایی خود را از دست میدهد.
رادیات کمری و لکسوز
۳. اواپراتور (Evaporator)
اواپراتور، بخشی است که هوای گرم داخل کابین را از خود عبور داده و آن را خنک می‌کند. گاز مبرد که از کمپرسور وارد اواپراتور می‌شود، به سرعت گرمای هوای ورودی را جذب کرده و آن را به داخل کابین بازمی‌گرداند. اواپراتور وظیفه دارد هوای گرم را خنک کرده و از طریق دریچه‌های کولر، هوای خنک به داخل کابین منتقل شود.
اواپراتور فرمولا
۴. فیلتر خشک‌کن یا درایر (Dryer)
فیلتر خشک‌کن یا همان درایر، قطعه‌ای است که رطوبت و ذرات ناخالصی را از سیستم حذف می‌کند. این قطعه به جلوگیری از ورود هرگونه ذرات آلاینده به داخل سیستم کولر کمک می‌کند. در صورت پر شدن یا گرفتگی فیلتر خشک‌کن، عملکرد سیستم دچار اختلال می‌شود.
درایر پاترول
۵. شیر انبساط یا والو (Expansion Valve)
شیر انبساط کنترل می‌کند که چه مقدار گاز مبرد وارد اواپراتور شود. این قطعه با تنظیم دقیق مقدار گاز ورودی به اواپراتور، نقش مهمی در کنترل دما و فشار در داخل سیستم دارد. خرابی شیر انبساط می‌تواند باعث عملکرد نادرست کولر شود و مانع از خنک شدن هوا شود.
والو
مشکلات رایج کولر ماشین و دلایل آن‌ها
کولر ماشین مانند هر سیستم دیگری ممکن است با مشکلات مختلفی مواجه شود. این مشکلات می‌توانند ناشی از اجزای داخلی یا خارجی سیستم باشند و باعث کاهش کارایی یا خرابی کامل سیستم شوند.
۱. کولر ماشین به درستی خنک نمیکند
یکی از شایع‌ترین مشکلات کولر ماشین، خنک نکردن آن است. این مشکل می‌تواند به دلایل متعددی رخ دهد:
-
کمبود گاز مبرد
یکی از دلایل اصلی کاهش کارایی کولر ماشین، کمبود گاز مبرد است. گاز مبرد، ماده‌ای است که مسئول انتقال حرارت از کابین خودرو به بیرون است. کاهش سطح گاز مبرد می‌تواند ناشی از نشتی در سیستم باشد. نشتی ممکن است در لوله‌ها، اتصالات یا حتی کندانسور رخ دهد. برای رفع این مشکل باید سیستم کولر را برای نشتی بررسی کرده و در صورت لزوم گاز مبرد را شارژ کنید. در این خصوص میتوانید مقاله نحوه شارژ گاز کولر ماشین را مطالعه نمایید.
-
خرابی کمپرسور
کمپرسور وظیفه فشرده کردن گاز مبرد و ارسال آن به کندانسور را دارد. اگر کمپرسور نتواند به درستی کار کند، سیستم کولر قادر به تولید هوای خنک نخواهد بود. خرابی کمپرسور ممکن است ناشی از مشکل در تسمه، شکستگی قطعات داخلی یا حتی کاهش روغن کاری در سیستم باشد.
-
گرفتگی در کندانسور
کندانسور در معرض هوای بیرون خودرو قرار دارد و به همین دلیل ممکن است به دلیل جمع شدن گرد و غبار، برگ‌ها یا سایر ذرات آلوده مسدود شود. این گرفتگی باعث کاهش جریان هوا و در نتیجه کاهش کارایی کندانسور می‌شود. اگر کندانسور به درستی نتواند گاز مبرد را خنک کند، سیستم کولر نیز عملکرد مناسبی نخواهد داشت.
-
خرابی شیر انبساط
شیر انبساط با کنترل جریان گاز مبرد به اواپراتور نقش کلیدی در خنک‌سازی هوا دارد. در صورتی که این شیر دچار خرابی شود یا به درستی عمل نکند، گاز مبرد به میزان کافی وارد اواپراتور نخواهد شد و کولر نمی‌تواند هوای خنک تولید کند.
کولر ماشین خنک نمیکند
۲. باد کولر ضعیف است
گاهی اوقات کولر ماشین خنک می‌کند اما باد آن ضعیف است. این مشکل می‌تواند ناشی از دلایل مختلفی باشد:
-
فیلتر کابین مسدود شده
فیلتر کابین یکی از اصلی‌ترین قطعاتی است که هوا را قبل از ورود به سیستم کولر تمیز می‌کند. اگر فیلتر کابین به دلیل جمع شدن گرد و غبار یا ذرات آلوده مسدود شود، جریان هوا کاهش می‌یابد و باد کولر ضعیف می‌شود. تعویض فیلتر کابین به صورت منظم می‌تواند از بروز این مشکل جلوگیری کند.
-
خرابی فن کولر
فن کولر مسئول توزیع هوای خنک در داخل کابین است. اگر فن به درستی کار نکند یا دچار خرابی شده باشد، جریان هوای کافی به داخل کابین نخواهد رسید. خرابی فن می‌تواند ناشی از مشکل در موتور فن، سیم‌کشی یا حتی گیر کردن اجسام خارجی در پروانه فن باشد.
-
مشکلات دریچه‌های هوا
دریچه‌های هوا وظیفه دارند هوای خنک را به طور مساوی در داخل کابین توزیع کنند. اگر یکی از دریچه‌ها به درستی کار نکند یا مسدود شده باشد، جریان هوا کاهش می‌یابد. بررسی دریچه‌ها و تمیز کردن آن‌ها می‌تواند این مشکل را حل کند.
۳. کولر بوی بد میدهد
یکی دیگر از مشکلات رایج کولر ماشین، انتشار بوی بد هنگام روشن کردن آن است. این مشکل معمولاً به دلیل رشد قارچ‌ها و باکتری‌ها در سیستم کولر به ویژه در اواپراتور رخ میدهد.
-
تجمع قارچ و باکتری در اواپراتور
اواپراتور به دلیل رطوبت بالایی که در آن وجود دارد، مکان مناسبی برای رشد قارچ‌ها و باکتری‌ها است. این میکروارگانیسم‌ها با رشد در اواپراتور می‌توانند بوی نامطبوعی تولید کنند. استفاده از اسپری‌های ضدعفونی کننده مخصوص کولر و تعویض فیلتر کابین می‌تواند به رفع این مشکل کمک کند.
-
فیلتر کابین آلوده
فیلتر کابین نه تنها می‌تواند باعث کاهش جریان هوا شود، بلکه اگر به موقع تعویض نشود، منبع بوی بد نیز خواهد شد. تمیز نگه داشتن فیلتر و تعویض دوره‌ای آن می‌تواند از انتشار بوی نامطبوع جلوگیری کند.
-
وجود رطوبت در سیستم کولر
گاهی اوقات رطوبت در داخل سیستم کولر به دام می‌افتد و به مرور زمان منجر به تولید بوی نامطبوع می‌شود. در چنین شرایطی، خشک کردن سیستم کولر و استفاده از تمیزکننده‌های ضدباکتری می‌تواند این مشکل را حل کند.
کولر ماشین بوی بد میدهد
۴. کولر ماشین روشن نمی‌شود
اگر کولر ماشین اصلاً روشن نمی‌شود یا هیچ نشانه‌ای از عملکرد آن دیده نمی‌شود، ممکن است مشکلات زیر وجود داشته باشد:
-
خرابی فیوزها
یکی از رایج‌ترین دلایل روشن نشدن کولر ماشین، خرابی فیوز است. کولر ماشین به برق نیاز دارد و هرگونه مشکل در سیستم الکتریکی می‌تواند منجر به عدم عملکرد آن شود. بررسی و تعویض فیوزهای مرتبط با کولر می‌تواند این مشکل را برطرف کند.
-
خرابی سوئیچ کولر
سوئیچ کولر وظیفه روشن و خاموش کردن سیستم را بر عهده دارد. اگر این سوئیچ دچار خرابی شود، کولر روشن نمی‌شود. در این حالت باید سوئیچ را تعویض کرد.
-
مشکل در سیم‌کشی
گاهی اوقات مشکلات سیم‌کشی می‌تواند باعث عدم عملکرد کولر شود. سیم‌کشی‌های معیوب یا قطع شده باید بررسی و تعمیر شوند تا برق به سیستم کولر منتقل شود.
کولر ماشین روشن نمی‌شود
تست و عیب‌یابی کولر ماشین
برای عیب‌یابی کولر ماشین نیاز به دانش تخصصی و ابزارهای مناسب دارید. در ادامه مراحل تست و عیب‌یابی کولر ماشین به صورت گام به گام توضیح داده شده است:
۱. بررسی سیستم برق و فیوزها
برای بررسی فیوزها، ابتدا باید جعبه فیوزهای خودرو را پیدا کنید. این جعبه معمولاً در زیر داشبورد یا در نزدیکی موتور قرار دارد. بعد از شناسایی فیوز مربوط به کولر، باید وضعیت آن را بررسی کنید. اگر فیوز معیوب است، باید آن را با فیوز جدیدی که از نظر آمپر و نوع مشابه باشد، تعویض کنید. همچنین، بررسی کنید که هیچ‌گونه اتصالی یا آسیب دیدگی در سیم‌کشی‌های مربوط به سیستم کولر وجود نداشته باشد.
۲. تست کمپرسور
کمپرسور کولر یکی از اجزای کلیدی سیستم است و عملکرد صحیح آن برای خنک کردن هوای داخل خودرو ضروری است. برای عیب‌یابی کولر ماشین و تست کمپرسور، مراحل زیر را دنبال کنید:
- پایه‌گذاری و آزمایش کمپرسور: موتور را روشن کنید و کولر را به بالاترین حالت تنظیم کنید. با استفاده از گوش، به صداهای غیرعادی مانند سوت یا ضربه توجه کنید. همچنین، بررسی کنید که کمپرسور در حال چرخش است یا خیر. اگر کمپرسور به درستی کار نکند یا صدای غیرعادی تولید کند، ممکن است نیاز به تعویض یا تعمیر داشته باشد.
- بررسی سطح روغن کمپرسور: کمپرسور کولر به روغن نیاز دارد تا به درستی عمل کند. اگر سطح روغن کم باشد، ممکن است باعث آسیب به کمپرسور و کاهش عملکرد آن شود. برای بررسی سطح روغن، از کدها و دستورالعمل‌های موجود در دفترچه راهنمای خودرو استفاده کنید و در صورت نیاز روغن را اضافه کنید.
۳. اندازه‌گیری فشار گاز مبرد
اندازه‌گیری فشار گاز مبرد در سیستم کولر یکی از مراحل مهم در عیب‌یابی کولر ماشین است. این کار معمولاً با استفاده از مانومترهای مخصوص انجام می‌شود. برای اندازه‌گیری فشار، مراحل زیر را دنبال کنید:
- اتصال دستگاه مانومتر: دستگاه مانومتر را به شیر خدمات کولر متصل کنید. این شیر معمولاً در نزدیکی لوله‌های گاز مبرد قرار دارد. با توجه به نوع مانومتر، ممکن است نیاز به استفاده از مانومتر با فشار بالا و پایین داشته باشید.
- خواندن فشار گاز: فشار گاز مبرد را با استفاده از دستگاه اندازه‌گیری کنید. فشار پایین‌تر از حد نرمال ممکن است نشان‌دهنده کمبود گاز یا نشتی در سیستم باشد. فشار بالا نیز می‌تواند به معنای انسداد در کندانسور یا شیر انبساط باشد.
- تشخیص مشکلات بر اساس فشار: با مقایسه فشار اندازه‌گیری شده با مقادیر استاندارد در دفترچه راهنمای خودرو، میتوانید به راحتی مشکل را تشخیص دهید و اقدامات لازم را انجام دهید.
۴. بررسی کندانسور
کندانسور، به عنوان یکی از اجزای اصلی سیستم کولر، باید به طور منظم بررسی و تمیز شود. برای عیب‌یابی کولر ماشین در قسمت کندانسور:
- بررسی وضعیت فیزیکی کندانسور: به دقت به کندانسور نگاه کنید و به دنبال هرگونه آسیب یا گرفتگی در لوله‌ها و فین‌ها بگردید. گرد و غبار، برگ‌ها یا سایر ذرات می‌توانند باعث کاهش کارایی کندانسور شوند.
- تمیز کردن کندانسور: اگر کندانسور مسدود شده است، میتوانید از یک جاروبرقی یا هوای فشرده برای تمیز کردن آن استفاده کنید. در صورتی که کندانسور دچار آسیب دیدگی باشد، ممکن است نیاز به تعمیر یا تعویض داشته باشد.
- بررسی جریان هوا: اطمینان حاصل کنید که هوای کافی از روی کندانسور عبور می‌کند. هرگونه انسداد در مسیر جریان هوا می‌تواند عملکرد کندانسور را تحت تأثیر قرار دهد.
برای آشنایی بیشتر با مشکلات کندانسور یا رادیات کولر ماشین پیشنهاد می‌شود مقاله‌ی عیب‌یابی رادیات کولر ماشین را مطالعه نمایید.
۵. بررسی فن کولر
فن کولر وظیفه دارد هوای خنک را به داخل کابین خودرو منتقل کند. برای بررسی فن کولر:
- تست عملکرد فن: فن کولر را در حالت‌های مختلف سرعت تست کنید. اگر فن به درستی کار نکند یا سرعت آن کم باشد، ممکن است نیاز به تعمیر یا تعویض داشته باشد.
- بررسی موتور فن: موتور فن ممکن است به دلایل مختلفی از جمله خرابی سیم‌کشی یا مشکلات مکانیکی دچار مشکل شود. برای بررسی موتور فن، نیاز به استفاده از ابزارهای خاص و بررسی اتصالات الکتریکی دارید.
- بررسی پروانه فن: پروانه فن باید بدون هیچ‌گونه انسداد یا آسیب دیدگی باشد. اگر پروانه فن آسیب دیده یا دچار مشکل باشد، می‌تواند بر روی عملکرد فن تأثیر بگذارد.
۶. بررسی شیر انبساط
شیر انبساط، یکی از قطعات مهم در سیستم کولر است که باید به دقت بررسی شود. برای عیب‌یابی کولر ماشین در قسمت شیر انبساط:
- بررسی عملکرد شیر انبساط: بررسی کنید که شیر انبساط به درستی کار می‌کند و میزان گاز مبرد را به درستی تنظیم می‌کند. در صورت وجود هرگونه مشکل در عملکرد شیر، ممکن است نیاز به تعویض داشته باشد.
- تست فشار در شیر انبساط: استفاده از ابزارهای مناسب برای اندازه‌گیری فشار در شیر انبساط می‌تواند به شناسایی مشکلات کمک کند. فشار غیرعادی در این ناحیه می‌تواند نشان‌دهنده خرابی شیر انبساط باشد.
نتیجه‌گیری
عیب‌یابی کولر ماشین و نگهداری از آن نیازمند توجه دقیق به جزئیات و آگاهی از نحوه عملکرد اجزای مختلف سیستم است. با بررسی منظم و رعایت نکات پیشگیرانه، میتوانید به حفظ عملکرد بهینه کولر ماشین کمک کنید و از مشکلات جدی و هزینه‌های بالای تعمیر جلوگیری نمایید. توجه به علائم هشداردهنده و رفع مشکلات در مراحل ابتدایی، می‌تواند تجربه رانندگی شما را در روزهای گرم تابستانی راحت‌تر و لذت‌بخش‌تر کند.
